Έχετε σκεφτεί ποτέ τι ακριβώς εννοούμε, όταν λέμε: «έχω σκουριάσει»;

Η περιβαλλοντική μόλυνση, η έκθεση στον ήλιο, η παχυσαρκία, το κάπνισμα και το έντονο άγχος προκαλούν οξειδωτικό στρες , δηλαδή «σκουριά» στα κύτταρα του οργανισμού μας.
Το οξειδωτικό στρες οφείλεται στη μεγάλη παραγωγή ελευθέρων ριζών στον οργανισμό μας.

Ποιες βλάβες προκαλεί το οξειδωτικό στρες και οι ελεύθερες ρίζες στον οργανισμό μας;
Οι ελεύθερες ρίζες είναι ουσίες που βλάπτουν τα κύτταρά μας προκαλώντας πρόωρη γήρανση .

Επίσης, σήμερα γνωρίζουμε ότι το οξειδωτικό στρες είναι η πηγή πολλών γνωστών ασθενειών όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο καρκίνος, η νόσος Alzheimer, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο καταρράκτης, ασθένειες των πνευμόνων, ο διαβήτης και η λίστα δε φαίνεται να τελειώνει καθώς συνέχεια οι επιστήμονες ανακοινώνουν νέες ασθένειες φθοράς που προκαλούνται ή σχετίζονται με το οξειδωτικό στρες.

Στο οξειδωτικό στρες οφείλεται και η γήρανση του δέρματός μας. Τα δερματικά κύτταρα γηράσκουν όταν δεν καταφέρουν να αντεπεξέλθουν στην επίθεση των ελευθέρων ριζών.
Το αποτέλεσμα είναι μειωμένη παραγωγή κολλαγόνου και εμφάνιση ρυτίδων. Πώς μπορεί να αμυνθεί ο οργανισμός μας;

Το όπλο του οργανισμού μας κατά των ελεύθερων ριζών είναι ο υγιεινός τρόπος ζωής και η αντιοξειδωτική διατροφή που υποστηρίζει την άμυνα του οργανισμού μας κατά του οξειδωτικού στρες (του σκουριάσματος).
Η αντιοξειδωτική διατροφή είναι πλούσια σε βιταμίνες Α, C και Ε, σε σελήνιο, λυκοπένιο, φλαβονοειδή, μονοακόρεστα και Ω 3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα.

Αντίθετα, το κάπνισμα, ο καφές, η ζάχαρη μπορούν να θεωρηθούν σε μεγάλες ποσότητες γηραντικά και κυρίως το κάπνισμα ιδιαίτερα τοξικό. Επίσης επιβαρυντική είναι η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και η παχυσαρκία .

Αν αναρωτιέστε, λοιπόν, γιατί κάποιοι φαίνονται νεότεροι από την ηλικία τους και είναι πιο υγιείς, πέρα από την κληρονομικότητα, αναζητήστε την απάντηση στα μυστικά της διατροφής τους.

Εξασφαλίστε τη νεότητά σας με αντιοξειδωτικά

Δεν περνάει ούτε μια μέρα για να μην διαβάσουμε ή ακούσουμε για τις σχεδόν θαυματουργές τους ιδιότητες. Τα αντιοξειδωτικά συμβάλλουν στην αντιγήρανση και καταπολεμούν διάφορες νόσους. Δείτε πως γιατί τα χρειαζόμαστε και πως μπορούμε να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητά τους υπέρ μας.

Τι είναι: Χημικές ενώσεις, οι οποίες βρίσκονται στη σύσταση τροφίμων φυτικής προέλευσης και προστατεύουν τις αδύναμες πρωτεΐνες και τα λιπίδια στις μεμβράνες των κυττάρων και εξουδετερώνουν τα αποτελέσματα της οξείδωσης -  δεσμεύουν και εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες, μετατρέποντας τες σε μη τοξικές και ακίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό ουσίες.

Γιατί τα χρειαζόμαστε: Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την έξαρση πληθώρας επιβαρυντικών για την υγεία παραγόντων. Ατμοσφαιρική ρύπανση, κακή διατροφή, στρες και κάπνισμα ευθύνονται για ένα σημαντικό ποσοστό νοσημάτων. Υπάρχει όμως ένα στοιχείο που ενώνει όλες τις παραπάνω αιτίες σοβαρών βλαβών– η δράση των ιδιαίτερα επιβλαβών για τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού φορτισμένων ατόμων ή μορίων, των «ελεύθερων ριζών». Όταν μια ελεύθερη ρίζα προσβάλει ένα κύτταρο, εισέρχεται στις μεταβολικές οδούς και μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη δημιουργώντας το λεγόμενο οξειδωτικό στρες. Σε μακροχρόνια βάση αυτή η δυσλειτουργία – όταν οι οξειδωτικοί μηχανισμοί υπερτερούν των αντίστοιχων αντιοξειδωτικών – μπορεί να προκαλέσει καρδιαγγειακές και δερματικές παθήσεις, πρόωρη γήρανση του δέρματος αλλά και εμφάνιση διαφόρων μορφών καρκίνου

Ποιες είναι οι πηγές τους: Οι βιταμίνες όπως η C, η E, το β-καροτένιο (πρόδρομος της βιταμίνης Α) και τα καροτενοειδή (μια κατηγορία περισσότερων από 600 ενώσεων),  το σελήνιο, οι πολυφαινόλες ή αλλιώς πολυφαινολικά συστατικά (συμπεριλαμβανομένων των φλαβονοειδών, κατεχινών, τανινών κ.ά. ουσιών) αποτελούν τα ισχυρότερα φυσικά αντιοξειδωτικά συστατικά. Επίσης αντιοξειδωτικές ιδιότητες παρουσιάζουν ουσίες παρόμοιας δομής με τη βιταμίνη E που ονομάζονται τοκοτριενόλες – περιέρχονται, μεταξύ άλλων, στη βρόμη, καθώς και άλλες ουσίες.

Βασικά αντιοξειδωτικά συστατικά σε τρόφιμα καθημερινής χρήσης

Πού ακριβώς ωφελούν;

• Προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες: Η συγκεκριμένη δράση αφορά κυρίως τη βιταμίνη Ε και το βήτα-καροτένιο εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες.
• Δρουν καρδιοπροστατευτικά: Αυξάνουν την ανθεκτικότητα των αγγείων, περιορίζουν τους φλεγμονώδεις παράγοντες, αποτρέπουν την οξείδωση της LDL χοληστερίνης και συμβάλλουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.
• Μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο: Επιπλέον, μερικές μελέτες δείχνουν ότι η βιταμίνη C μπορεί να δράσει ευεργετικά σε ασθενείς που ήταν χρόνιοι καπνιστές, είχαν υπερχοληστερολεμία ή καρδιαγγειακή πάθηση.
• Έχουν αντικαρκινική δράση: μπλοκάρουν ή εμποδίζουν την προσκόλληση επικίνδυνων ενζύµων στους ιστούς, αδρανοποιούν τις καρκινογόνες ουσίες κι επιβραδύνουν τους μηχανισμούς καρκινογένεσης. Ωστόσο, οι μελέτες που αποδεικνύουν τις αντικαρκινικές ιδιότητες αφορούν τα αντιοεξειδωτικά που λαμβάνονται από τη διατροφή, ενώ αντιθέτως δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα στοιχεία για το ότι η χορήγηση αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων μειώνει τα ποσοστά εμφάνισης του καρκίνου.
• Βελτιώνουν τις πνευματικές ικανότητες και την ψυχική διάθεση, προστατεύοντας τους νευροδιαβιβαστές από την οξείδωση και συμβάλλοντας στην καλύτερη εγκεφαλική μικροκυκλοφορία.
• Διατηρούν το δέρμα ελαστικό και το προφυλάσσουν από την πρόωρη γήρανση, περιορίζοντας τη διάσπαση του κολλαγόνου.
• Προστατεύουν οστά και αρθρώσεις, περιορίζοντας οιδήματα, φλεγμονές και εκφυλιστικές αλλοιώσεις.
• Ενισχύουν  την όραση.
• Δρουν αντιαλλεργικά σε μεγάλο φάσμα αλλεργιών. Υπάρχουν νέες μελέτες που έδειξαν ότι οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες Α, Ε και C αλλά, καθώς και τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα ω-3, συμβάλλουν στην πρόληψη ή και στη μείωση των συμπτωμάτων άσθματος, ατοπικής δερματίτιδας και εκζέματος.
• Διαφυλάσσουν τα αποθέματα άλλων απαραίτητων θρεπτικών ουσιών στον οργανισμό, αποτρέπουν την καταστροφή τους και, σε κάποιες περιπτώσεις, ενισχύουν τη δράση τους.

Πώς θα αυξήσετε την αποτελεσματικότητά τους

*Προσθέστε ελαιόλαδο: Πολλά από τα αντιοξειδωτικά συστατικά, όπως οι  βιταμίνες Α και Ε, συγκαταλέγονται στις λιποδιαλυτές βιταμίνες, κάτι που σημαίνει πως για απορροφηθούν από τον οργανισμό απαιτούν την παρουσία λίπους. Συμπέρασμα; Τα αντιοξειδωτικά που περιέχουν τα λαχανικά στη σαλάτα πάνε χαμένα αν δεν προσθέσουμε σ΄ αυτήν έστω και λίγο λάδι.

*Προφυλάξτε τα: Το β-καροτένιο, τα καροτενοειδή και η βιταμίνη C έχουν μεγάλη φωτοευαισθησία με αποτέλεσμα η έκθεση αυτών στο φως χωρίς προστασία να τα καταστρέφει. Για το λόγο αυτό μην αφήνετε εκτεθειμένα πολλή ώρα μετά τον καθαρισμό και την παρασκευή τους τα φρούτα και τους χυμούς

*Μη τα πολυμαγειρεύετε: Από τους πιο συνηθισμένους τρόπους απώλειας αντιοξειδωτικών – κυρίως της βιταμίνης  C, όπως και του φυλλικού οξέος – από τα τρόφιμα, είναι η αποδόμησή τους με τη θέρμανση. Από την άλλη οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες, όπως η C, είναι εύκολο να χαθούν με το βρασμό, ακόμα κι αν κάποια τρόφιμα χρησιμοποιούνται φρέσκα, αμέσως μετά την συλλογή  τους. Για αυτό συνίσταται η χρήση κλειστών σκευών με καπάκι κατά το μαγείρεμα: καλύτερα να βράζονται τα λαχανικά σε μικρότερη ποσότητα νερού, σε πιο χαμηλή θερμοκρασία και όχι για παρατεταμένο χρόνο.

*Επιλέγετε τα ολικής άλεσης: Μεγάλο «πλήγμα» στην περιεκτικότητα των τροφίμων σε αντιοξειδωτικά μπορεί να δημιουργηθεί κατά την πολτοποίηση ή το άλεσμα τους και κατά την επεξεργασία των καρπών στη βιομηχανική παραγωγή – για παράδειγμα στη μετατροπή άσπρου αλευριού από το σιτάρι. Αυτός είναι και ο λόγος που τα προϊόντα ολικής άλεσης παρέχουν περισσότερα αντιοξειδωτικά από τα λευκά.

Μονάδες μέτρησης της δύναμης των αντιοξειδωτικών

Όταν αξιολογούν τη συνολική δραστικότητα των αντιοξειδωτικών συστατικών, οι ειδικοί έχουν στη διάθεσή τους μεθοδολογίες οι οποίες τους επιτρέπουν να παίρνουν μια εικόνα για την αντιοξειδωτική ικανότητα των τροφίμων, χωρίς όμως να έχουν πάντα λεπτομέρειες για τα συστατικά τα οποία συνεισφέρουν σε αυτή την εικόνα. Είναι επίσης φυσικό οι διαφορετικές μέθοδοι ανάλυσης να δίνουν διαφορετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα με τη μέθοδο FRAP μεγαλύτερη αντιοξειδωτική ικανότητα έχει το σπανάκι ενώ με τη μέθοδο ΤRAP το σπαράγγι, το οποίο με την μέθοδο FRAP είναι έβδομο στην κατάταξη. Η μέτρηση της αντιοξειδωτικής ικανότητας των τροφίμων με την μέθοδο ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity) είναι από τις πιο αξιόπιστες και στηρίζεται από πολλούς ειδικούς. Πρέπει όμως να τονίζουμε ότι δεν έχει κανένα νόημα να επιλέγουμε αποκλειστικά τρόφιμα με αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Η μόνη σωστή επιλογή είναι να τα απολαμβάνουμε στα πλαίσια ενός ποικίλου και ισορροπημένου μενού.

Το μυστικό

Μαγειρέψτε μεσογειακά. Προσθέτοντας στα φαγητά σας δεντρολίβανο, θυμάρι, μέλι, μαστίχα και κόκκινο κρασί, παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα και πλούσιες πηγές αντιοξειδωτικών, κερδίζετε επιπλέον γεύση, ευεξία και συμβάλλετε στην αντιγήρανση.